Jak przygotowujemy naszych trenerów do prowadzenia szkoleń?

Łukasz Kobyliński
Chief Science Officer, Board Member
Ikona kalendarza
25 lipca 2016

Sukces projektu szkoleniowego zależy od wielu czynników, między innymi od dobrze przeprowadzonej analizy potrzeb grupy, określenia indywidualnych i grupowych celów szkoleniowych, czy doboru odpowiednich metod przekazywania wiedzy. Projekt szkoleniowy zaczyna się dużo wcześniej, niż samo szkolenie na sali z prowadzącym, co zwykle jest nieoczywiste dla osób rozpoczynających pracę trenera. Niewątpliwie jednak czas właściwego szkolenia, te kilka dni, które prowadzący spędza z grupą, są kluczowym elementem całego procesu. W tej części projektu szkoleniowego przygotowanie i kompetencje trenera są decydujące o tym, czy uda się osiągnąć zakładane cele. Ważne są zarówno kompetencje "twarde", merytoryczne, w obszarze tematyki szkolenia, ale też kompetencje "miękkie", takie jak umiejętność przekazywania wiedzy, pracy z grupą i trafienia ze swoim przekazem do poszczególnych osób na sali.

Specjaliści a dydaktycy

Szkolenia w Sages prowadzone są w przytłaczającej większości przez specjalistów --- osoby na co dzień pracujące z technologiami, których uczą. Niejednokrotnie są to też współtwórcy tych rozwiązań i technologii, na przykład pracujące przy rozwoju projektów typu open-source. Zakres merytoryczny szkolenia jest ustalany przez autora i recenzowany przez dwóch innych specjalistów z tego obszaru tematycznego (podobnie jak to się dzieje w nauce --- koncepcja peer review).

Mamy w związku z tym silne przekonanie o wysokich kompetencjach "twardych" naszych trenerów, którzy nie są teoretykami pracującymi na szablonowych materiałach, a praktykami pokazującymi rozwiązania realnych problemów, które mogą się pojawić w codziennej pracy z daną technologią, czy metodyką. Obszarem, w którym możemy pomóc współpracującym z nami specjalistom jest obszar kompetencji miękkich, tak aby uzupełnić wiedzę merytoryczną z zakresu szkolenia, o umiejętności pracy z grupą i uczenia innych.

Każdy z trenerów w Sages przechodzi zatem coaching trenerski, który jest indywidualną, intensywną wersją szkolenia typu Train the Trainer, a więc szkolenia przygotowującego do roli trenera. W czasie takiego coachingu lub szkolenia uczestnik porządkuje ogólną wiedzę na temat projektów szkoleniowych, a więc dowiaduje się o wspomnianych na początku kryteriach sukcesu, o strukturze całości projektu i swojej w nim roli. Dowiaduje się jak zrealizować merytoryczną część analizy potrzeb szkoleniowych i dopasować do grupy zakres szkolenia, a także właściwe metody i narzędzia. Mówimy o budowaniu autorytetu prowadzącego i zaangażowania grupy.

Po takim przygotowaniu, już w trakcie regularnej pracy, wspieramy trenerów uczestnicząc wzajemnie w swoich szkoleniach i przekazując sobie uwagi (profesjonalnie, takie działanie nazywa się superwizją trenerską), a także analizując i reagując na bieżąco na ankiety od uczestników szkoleń.

trener-it.webp

Jak uczyć innych?

Duży nacisk poświęcamy na kwestię metodyki uczenia, w szczególności uczenia dorosłych. Jaką formę powinno mieć szkolenie? Jak dobrać proporcje pomiędzy ćwiczeniami praktycznymi, dyskusją, a wykładem? Czy poświęcić cały czas szkolenia na dokładne przećwiczenie wybranego aspektu jakiejś technologii, która wydaje się najważniejsza, czy też mówić pokrótce o całym spektrum możliwości? Podpowiedź: to zależy :)

Zależy mianowicie od charakteru szkolenia, który zdecydowaliśmy się zastosować w konkretnym przypadku, na podstawie przeprowadzonej analizy wymagań. O różnych typach szkoleń i wiążących się z tym konsekwencjach powiemy w następnym poście na tym blogu. W skrócie jednak, dla wielu grup, złożonych na przykład z osób pełniących różne role w zespole IT (programista, analityk, administrator), najbardziej wartościowe będzie szkolenie pokazujące całościowo ekosystem jakiejś technologii, z takim poziomem szczegółowości, który umożliwia faktyczne zrozumienie sensu istnienia jakiejś biblioteki, jej zalet, wad i obszaru zastosowania, bez szczegółowego ćwiczenia np. API. Tego rodzaju poziom szczegółowości pozwala również na szybkie wdrożenie się samodzielne do korzystania z danego rozwiązania, już po szkoleniu --- zwykle najtrudniejsze są pierwsze kroki.

Dla innych grup z kolei, na przykład zespołu programistów, którzy natrafili na trudny problem podczas korzystania z wybranej technologii, albo odziedziczyli projekt po innym zespole, kluczowe będzie nabycie biegłości w korzystaniu z niej podczas szkolenia i wówczas jego zakres musi być dużo węższy, a poziom szczegółowości większy.

Kluczowe jest dla nas sprofilowanie wiedzy dotyczącej metodyki uczenia pod kątem szkoleń technicznych, a w szczególności szkoleń dla zespołów IT, takie bowiem najczęściej szkolimy. Zupełnie inną specyfiką charakteryzuje się szkolenie z komunikacji dla skonfliktowanego działu HR, inaczej wygląda szkolenie przygotowujące do certyfikacji, a jeszcze inaczej szkolenie konsultacyjne dla zespołu programistów, którzy muszą szybko wdrożyć się do wykorzystania nowej lub nieznanej wcześniej technologii.

Jak zainspirować innych?

Drugim aspektem "miękkim" ważnym w prowadzeniu szkoleń są kompetencje związane z prowadzeniem angażujących i inspirujących wystąpień publicznych. Trener w czasie szkolenia jest aktorem na "scenie", obserwowanym i ocenianym przez wszystkich uczestników. Profesjonalny trener musi być świadomy czynników, które wpływają na sposób jego postrzegania przez grupę i narzędzi, które może wykorzystać, aby w sposób zaplanowany budować więź między prowadzącym a uczestnikiem. Podobnie jak aktor, który używa gestów i głosu, aby wzmocnić i ukierunkować swój przekaz, trener buduje zaangażowanie i wzmacnia komunikację z uczestnikami stosując te same metody.

Wielu spośród naszych trenerów to od wielu lat prelegenci na ogólnopolskich lub międzynarodowych konferencjach, doświadczeni w prowadzeniu prezentacji dla dużych widowni lub prowadzeniu kameralnych warsztatów praktycznych. Tego rodzaju doświadczenie jest bezcenne w prowadzeniu szkoleń, gdzie można wykorzystać nabyte umiejętności prezentacyjne do odpowiedniego budowania relacji z uczestnikami zajęć.

Niezależnie od dotychczasowych doświadczeń współpracujących z nami specjalistów, wspomagamy ich organizowanymi cyklicznie warsztatami, które prowadzone są przez aktorów teatralnych i doświadczonych prelegentów. Warsztaty te mają na celu doskonalenie u osób doświadczonych i profesjonalne przygotowanie do zawodu dla osób rozpoczynających karierę trenerską.

U początkującego trenera problemem może być już sam fakt konieczności "bycia na środku", "wyjścia na scenę" i poradzenia sobie ze stresem, związanym ze skupieniem na sobie uwagi wszystkich innych osób na sali. Stres wpływa negatywnie na wszystkie aspekty ważne w odbiorze prowadzącego przez uczestników: nieprzemyślane gesty, postawę, ruch, spojrzenie, czy wykorzystanie głosu. W trakcie warsztatów aktorskich przyszli trenerzy ćwiczą świadome wykorzystanie wszystkich tych elementów, aby nabrać pewności podczas prowadzenia zajęć: przekonania o tym, że wiedzą jakie narzędzia wykorzystać i kiedy jest to właściwe.

Oprócz narzędzi aktorskich, niezwykle istotna jest również wiedza i kompetencje dotyczące profesjonalnego prezentowania informacji. Na wiedzę tę składa się umiejętność odpowiedniego planowania wystąpienia, nadania mu właściwej struktury, czy konwencji, co w efekcie skutkuje przekazem zapadającym w pamięć u jego odbiorców.

Czy i ja mogę zostać trenerem?

Wiele osób odczuwa wewnętrzną potrzebę dzielenia się swoją wiedzą z innymi --- czy to po prostu w pracy, doradzając współpracownikom, prowadząc wewnętrzne warsztaty i szkolenia, czy też na konferencjach i spotkaniach branżowych. Dla niektórych może być to przymus zewnętrzny, na przykład wtedy, gdy po awansie na team leadera trzeba przygotować nowy zespół do pracy w projekcie. Niezależnie od pobudek, rozpoczęcie przygody z wystąpieniami publicznymi i przekazywaniem wiedzy innym jest zwykle trudne, bo wymaga przezwyciężenia własnych ograniczeń i uczenia się na błędach.

Zwykle dobrze jest zacząć od drobnych kroków, żeby następnie przejść do biegania --- inaczej mówiąc zacząć od etiudy (jak mawiał jeden z moich nauczycieli filozofii), a dopiero później próbować swoich sił przy komponowaniu koncertów. Warto zaproponować kolegom w pracy zorganizowanie kilkugodzinnych warsztatów, a następnie zebrać anonimowy feedback w postaci ankiet oceniających (najlepiej w dużej mierze opisowych). To pozwoli zweryfikować autorski pomysł na zajęcia w miarę bezpiecznym środowisku osób nam znanych. Drugim krokiem może być na przykład wystąpienie na meetupie branżowym, czy spotkaniu typu user group. Są to zwykle godzinne prezentacje, które pozwalają sprawdzić się w nieco większym gronie.

O tych, którzy nie zrażą się tymi pierwszymi próbami i chcą doskonalić swój warsztat trenerski w sposób bardziej profesjonalny pomyśleliśmy w Stacji IT. Po pierwsze zapraszamy zainteresowanych do tego, aby poprowadzić w ramach Stacji warsztat całodniowy --- jest to zupełnie inne wyzwanie, niż dwudziesto-, czy czterdziestominutowa prezentacja konferencyjna, a nawet dwu-, czy trzygodzinny warsztat. Prowadzenie całodniowego eventu wymaga już zaangażowania większości tych narzędzi trenerskich, które pojawiają się w kilkudniowych szkoleniach i o których uczymy w szkoleniach trenerskich. Poprowadzenie takiego warsztatu jest już zatem wyzwaniem, ale nagrodą jest feedback od jednego z naszych doświadczonych trenerów (a także oczywiście od uczestników), który jest konkretną rekomendacją ew. poprawy poszczególnych elementów warsztatu trenerskiego (wspomniana już superwizja trenerska).

Inną możliwością jest propozycja uczestnictwa w całkowicie darmowym szkoleniu Train the Trainer, na którym mówimy i ćwiczymy wszystkie te elementy, o których mowa była w pierwszej części tego posta, i które są kluczowe dla osiągnięcia sukcesu na sali szkoleniowej, w czasie wystąpienia konferencyjnego, czy też podczas wewnętrznych szkoleń i prezentacji firmowych.

Jeśli wciąż się wahasz, czy jest to pomysł dla Ciebie --- napisz do mnie (l.kobylinski) lub Agaty, która zajmuje się Stacją (a.kuzma) w domenie sages.com.pl.

Przeczytaj także

Ikona kalendarza

29 marzec

To be or not to be a multi cloud company? Przewodnik dla kadry kierowniczej, doradców ds. chmury i architektów IT. (część 2)

Po przeczytaniu pierwszej części poradnika zauważymy, że strategie organizacji są różne. Część firm oparło swój biznes wyłącznie na j...

Ikona kalendarza

27 wrzesień

Sages wdraża system Omega-PSIR oraz System Oceny Pracowniczej w SGH

Wdrożenie Omega-PSIR i Systemu Oceny Pracowniczej w SGH. Sprawdź, jak nasze rozwiązania wspierają zarządzanie uczelnią i potencjałem ...

Ikona kalendarza

12 wrzesień

Playwright vs Cypress vs Selenium - czy warto postawić na nowe?

Playwright, Selenium czy Cypress? Odkryj kluczowe różnice i zalety każdego z tych narzędzi do automatyzacji testów aplikacji internet...